De VS wordt traditioneel een smeltkroes genoemd, omdat hier meerdere generaties immigranten zijn samengesmolten tot een nieuwe bevolkingsgroep: de Amerikanen. Ze hebben hun cultuur, grotendeels, verlaten en zijn geassimileerd in de Amerikaanse samenleving. Deze gedachte is al lange tijd een begrip in de sociologie, maar hoe is dit eigenlijk tot stand gekomen?

Tekst: Rutger Schols

De Columbiaanse uitwisseling

Het ontstaan van de smeltkroes begon bij de ontdekking van Christoffel Columbus van een route naar Amerika. Deze ontdekking kwam voort uit de zoektocht naar een vaarroute naar Indië via het westen. De meeste Europese navigators dachten destijds dat een westwaartse reis van Europa naar Azië onmogelijk was. Koning Ferdinand II en koningin Isabella I wilden, na de reconquista, echter graag een concurrentievoordeel behalen ten opzichte van andere Europese mogendheden in de specerijenhandel met Indië. Het plan van Columbus kon hun dat voordeel bieden, daarom besloten zij zijn eerste reis te financieren.

Na een lange reis kwam Columbus aan op een onontdekt eiland, wat hij San Salvador noemde. Als hij dit eiland niet had gevonden, zouden hij en zijn bemanning hoogstwaarschijnlijk zijn gestorven. Hij had de afstand van de westelijke route naar Indië zwaar onderschat. Hij schatte dat de reis tussen de 3.700 en 9.800 kilometer lang zou zijn. De daadwerkelijke afstand is veel groter, namelijk ongeveer 20.000 km. Als er destijds goede bootnavigatie met gps had bestaan, was hij waarschijnlijk nooit aan de reis begonnen. Geen enkel schip had immers, in die tijd, voldoende voedsel en water kunnen vervoeren voor zo'n lange reis.

Ondanks dat Columbus altijd beweerde dat hij Azië had bereikt, in plaats van een nieuw continent, opende zijn reis een nieuwe wereld voor koloniserende mogendheden. Het tijdperk na zijn ontdekking staat daarom bekend als de Columbiaanse [MC8] uitwisseling, een grote uitwisseling van dieren, planten, cultuur, menselijke populaties en ideeën van en naar het continent Amerika. Hiermee begon de vorming van de smeltkroes. Mede door deze uitwisseling wonen er nu mensen van meer dan 150 verschillende nationaliteiten op het Amerikaanse continent.

De smeltkroes

In de 19e eeuw werd de metafoor van de smeltkroes bedacht door Israel Zangwil, om de fusie van verschillende nationaliteiten, etnische groepen en culturen te beschrijven. Het was een metafoor voor een geïdealiseerd proces van immigratie en kolonisatie, waardoor verschillende nationaliteiten, culturen en rassen opgingen in een nieuwe gemeenschap. Na de première van zijn toneelstuk The Melting Pot werd de metafoor van de smeltkroes algemeen bekend.

In de Verenigde Staten heeft inmiddels, in de meeste kringen, het ideaal van multiculturalisme de voorkeur gekregen boven de smeltkroes, die assimilatie tot één cultuur bepleit. Zeker in de laatste decennia komt er steeds meer aandacht voor de diversiteit van de Amerikaanse bevolking. Een saladekom wordt gezien als een beter passende metafoor voor de Amerikaanse samenleving. In het model van de saladekom worden verschillende Amerikaanse culturen samengebracht als salade-ingrediënten: een mix van verschillende, herkenbare, culturen in een land, in plaats van één homogene cultuur.

Toch komt het ontstaan van de hedendaagse Amerikaanse cultuur, volgens politicoloog Samuel Phillips Huntington, voort uit enkele van de kernideeën van de smeltkroestheorie: assimilatie en Anglo-conformiteitsmodellen. Volgens hem heeft de VS een van de meest homogene culturen ter wereld. Dit komt, doordat de cultuur van de VS vooral gevormd is door kolonisten uit Groot-Brittannië, Ierland en Duitsland. Toen recentere immigranten uit Zuid- en Oost-Europa hun verschillende culturen in het begin van de 20e eeuw naar Amerika brachten, veranderden ze het Amerikaanse culturele landschap slechts heel licht en assimileerden ze grotendeels in de dominante cultuur, die zijn oorsprong vond in Noordwest-Europa. Het debat over de ideale theorie is nog in volle gang en zal waarschijnlijk nog lang voortduren.