We doen even een raadseltje. Uit welk jaar is deze quote: 'We staan aan de vooravond van een globale digitale revolutie die iedereen raakt.' De ouderen denken waarschijnlijk aan de jaren 80 van de vorige eeuw, toen Chriet Titulaer, de populaire tv-wetenschapper, ons vertelde over de mogelijkheden van het Huis en het Kantoor en het Ziekenhuis van de Toekomst. In het voorbijgaan voorspelde hij ook interactieve encyclopedieën, de beeldtelefoon en het telewinkelen. Iets jongere mensen denken misschien een passage te herkennen uit één van de columns van toenmalig MIT-directeur Nicholas Negroponte; hij schreef in de jaren 90 voor Wired over digitaal verbonden ijskasten,  auto’s en naaimachines. Ik herinner me zo’n digitale-revolutie-zin ook vagelijk uit een onderzoeksprogramma dat NWO in 2000 onder de titel De Elektronische Snelweg lanceerde.

Allemaal Fout. De quote is van september dit jaar en niet van een ouderenvereniging wier leden net massaal een cursus 'Skypen met de kleinkinderen' hebben gedaan. Hij staat op pagina vier van een gloednieuw rapport van de gezamenlijke Nederlandse universiteiten, de VSNU, over wenselijk wetenschappelijk onderzoek naar de digitale samenleving. In het bijgaande persbericht staat het ook nog eens: 'Nu al is duidelijk dat vergaande digitalisering bijna elk aspect van de samenleving radicaal gaat veranderen.'
 Vooravond van een digitale revolutie? Samenleving die gaat veranderen? Typen die mensen hun documenten soms nog op een IBM Selectric? Hebben ze de lancering van de I-phone gemist? Zitten hun belastingbonnen nog in een schoenendoos? Plannen ze hun vakantie nog bij het reisbureau? Hebben ze nog nooit een call-center aan de lijn gehad? Niet meegekregen wat de collega’s in Delft, Eindhoven, Twente allang hebben vastgesteld qua digitale samenleving? Wat de medische centra allang hebben ontwikkeld aan personalized medicine? Wat sociale wetenschappers allang hebben begrepen en zelfs voorspeld op het gebied van digitale games, wat de geesteswetenschappers hebben gepresteerd qua digitalisering van archieven, beelden, geluiden? Staan al die Nederlandse digitale pioniers niet in hun Rolodex?
Het zou beledigend zijn als het niet zo potsierlijk was. Nederland, zo declameert de VSNU met opgeheven vinger, moet 'gidsland' worden op het gebied van de 'mensgerichte' informatietechnologie! Er is één juiste weg naar de toekomst en de VSNU gaat zorgen dat wij, Nederlandse wetenschappers, u die wijzen! Silicon Valley, Tsukuba, Chengdu, be very afraid!
Nu ben ik zelf niet zo’n voorloper hoor, qua tech. Ooit sommeerde ik een van mijn AIO’s om niet achter de waan van de internetjournalistiek aan te rennen omdat die toch weer voorbij zou waaien; hij werd onmiddellijk na zijn promotie wereldwijd succesvol als hoogleraar Nieuwe Media. Maar zo behind the times als de VSNU ben ik ook niet. Wie mijn agenda hackt, ziet dat zelfs ik al midden in Digitale Samenleving 76.0 zit, en die kunnen we misschien beter virtueel noemen. Vrijdag overleg met de gemeente Rotterdam over scenarioplanning met 3D-visualisaties – in Delft testen ze al 4D-scenario’s. Zaterdag naar de Afsluitdijk om de virtuele overstromingen van Daan Rosegaarde onder en boven water te beleven, schijnbeelden met echte wind. Zondag met de kinderen Van Zoonen en duizenden andere Nederlanders naar Kijkduin om Pokémon te vangen die, zichtbaar voor iedereen met een smartphone, virtueel over de wereld zwerven, maar je moet er wel fysiek achteraan rennen.
 Stadsplanning, kunst, entertainment, you name it: de totale en permanente vermenging van online en offline, van cyberspace en meatspace, van RL en AR is gaande. Ga maar opzoeken wat dat allemaal betekent, VSNU'ers; op Wikipedia, want in de Winkler Prins staat dat echt niet. En o ja, om virtueel pionier te worden, is het zaak om heel veel jonge onderzoekers aan te nemen en een fatsoenlijk contract te geven. Anders gaat dat niet.