Sociologie Magazine nummer 3 van 2022

Thema: Meten = Weten

Verschijningsdatum: 16 augustus

De deze zomer overleden cultuursocioloog Anton Zijderveld vond meten absoluut geen voorwaarde voor weten. Als zelfverklaard theoretisch socioloog en cultuurcriticus observeerde hij de samenleving door eraan deel te nemen en rond te kijken, 'de tram te nemen'. Hij hield zich afzijdig van de dominantere, 'metende' sociologen, die hij plagend 'neuzentellers' noemde. Om te weten of iets veel voorkomt, hoef je niet te meten, maar moet je 'kijken', vertelde hij in VPRO’s Marathoninterview in 2000 (terug te luisteren als podcast).

In dit nummer de volgende bijdragen:

Meten is willen weten
De Griekse wijsgeer Aristoteles wist het in de Oudheid al: alle mensen streven van nature naar kennis. Een van de middelen om kennis te vergaren is het meten. Maar zijn meetprocessen, en de conclusies die daaruit worden getrokken, altijd wel even betrouwbaar? Leidt meten altijd tot het gewenste weten?

Opiniepeilingen in de media
Hoe ziet het vak van een opiniepeiler eruit? Wat zijn de belangrijkste struikelblokken en valkuilen? En wat gebeurt er precies met de informatie die een opiniepeiler naar buiten brengt? Een interview met Will Tiemeijer, die het vak als geen ander verstaat: “Belangrijk is te beseffen dat opinieonderzoek erg bruikbaar kan zijn om te achterhalen welke problemen mensen ervaren.”

Al jong langs de meetlat
Het onderwijs is een plek waar het principe 'meten is weten' veelvuldig wordt toegepast. Tegenwoordig worden ook de jonge leerlingen langs de meetlat gelegd. Er bestaat echter relatief weinig reflectie op wat de voor- en nadelen zijn van deze toename in meetmomenten. En wat zijn de neveneffecten?

De waarde van de zetelpeiling
Zetelpeilingen zijn ruim vertegenwoordigd in de reguliere media. Ook spelen ze een grote rol op de sociale media, waar allerlei resultaten gretig worden gedeeld. Maar wat is dat nu precies, een zetelpeiling? En vooral: wat is de waarde?

Een monitor als instrument
Een instelling die een evidencebased-beleid wil voeren, is afhankelijk van de juiste data. Maar in de veelheid van beschikbare informatie, is het beslist niet altijd even gemakkelijk om accurate cijfers te vinden. Voor lokale overheden biedt in Vlaanderen de zogeheten Gemeente-Stadsmonitor uitkomst.

Middelbare scholieren onder controle
Ouders van de huidige generatie middelbare scholieren zijn opgegroeid in een tijd waarin ze een paar keer per jaar een rapport mee naar huis namen. Deze tijden zijn veranderd. Via leerlingvolgsystemen hebben ouders de mogelijkheid om voortdurend over de schouders van hun kinderen mee te kijken. Is dit een vooruitgang?

En verder:
Column van Mark van Ostaijen, Promotie: De invloed van interviewers (Josje ten Kate), column van Bram Spruyt, Methode: Het dagelijkse leven in kaart gebracht (Joeri Minnen, Theun Pieter van Tienoven & Ignace Glorieux), Essaywedstrijd: Naar de wc, met of zonder jurk (Puck van Tussenbroek), Boeken (Leonard van 't Hul), Tijdschriften (Manuel Kaal) en Voetlicht: Een Stevinpremie voor Tanja van der Lippe (Jacob Moerman).