Wetenschappers hebben door middel van computermodellen aangetoond dat het gedrag van het individu een belangrijke factor vormt in het voorspellen van het verspreidingspatroon van epidemieën. Nochtans werd deze totnogtoe schromelijk over het hoofd gezien. Dankzij hun nieuwe computermodellen kunnen voortaan veel accuratere voorspellingen gemaakt worden.

De recente uitbraak van het influenza A-virus –in de volksmond ook Mexicaanse griep genoemd- heeft nog maar eens duidelijk aangetoond hoe kwetsbaar onze samenleving is voor besmettelijke ziekten. Om een pandemie te voorkomen, moeten wetenschappers zich niet alleen toeleggen op de microscopische studie van de moleculaire eigenschappen van het virus, maar dient ook op een macroscopisch niveau de verspreiding ervan in een populatie bestudeerd te worden. Dit gebeurt door middel van mathematische computermodellen. De mogelijkheid om de verspreiding van een bepaalde ziekte te kunnen voorspellen is immers een krachtig wapen voor overheden en beleidsvoerders om gepaste maatregelen te treffen die de schade kunnen beperken.

De mathematische computermodellen die wetenschappers doorgaans totnogtoe gebruikten voor het voorspellen van het verspreidingsgedrag van virussen vertonen echter een groot gebrek: ze houden geen rekening met de factor menselijk gedrag. Ze gaan ervan uit dat het gedrag van een individu onveranderd blijft doorheen alle fases van een epidemie, en losstaat van het individu’s gezondheidstoestand. Dit strookt niet met de werkelijkheid: mensen die ziek worden zullen bijvoorbeeld vaak thuisblijven om anderen niet te besmetten, terwijl gezonde mensen vaak ook hun gedrag zullen aanpassen om besmetting te vermijden.

Informaticus Sven Van Segbroeck van de Vrije Universiteit Brussel en de Université Libre de Bruxelles heeft samen met enkele Portugese collega’s onderzocht in welke mate dergelijke veranderingen in individueel gedrag de globale dynamiek van een epidemie beïnvloeden. Ze ontwikkelden een mathematisch model van een virtuele samenleving die geteisterd wordt door een besmettelijke ziekte. Uit hun onderzoek blijkt dat de besmettingskracht van de ziekte afneemt wanneer individuen hun gedrag aanpassen en contact met ziektedragers proberen te vermijden. Met andere woorden: de kennis van elk individu over de ziekte, zijn of haar perceptie van het risico en de alertheid voor mogelijk besmettelijke contacten hebben een impact op de dynamiek van de ziekte en de snelheid van de verspreiding. Deze bevindingen verklaren meteen hoe het mogelijk is dat de gevreesde grieppandemie vorig najaar in ons land is uitgebleven.