'O, die heb ik al lang' of 'het is een uitverkoopje hoor'. Dat is de klassieke reactie als een Nederlander een aardige opmerking krijgt over een kledingstuk. Nederlanders en complimenten vormen een ongemakkelijke combinatie. De Nationale Complimentendag (1 maart) moet daar verandering in brengen.

Hans Poortvliet weet hoe ongemakkelijk Nederlanders complimenteren: 'Het gaat Nederlanders makkelijker af om elkaar te bekritiseren dan elkaar complimenten te geven. Dat zit niet echt in onze volksaard. Dan komt het calvinisme een beetje boven. Daar is op zich niet zoveel mis mee, behalve dat het wel goed zou zijn als mensen kunnen omgaan met waardering. Daar zijn we gewoon niet zo makkelijk in.'

'Hoort bij mijn werk'Onze calvinistische soberheid zorgt ervoor dat we ook zuinig zijn met het geven van complimenten. Terwijl het dagelijks leven een stuk prettiger zou zijn als we dat vaker zouden doen, zegt Poortvliet. 'Er wordt maar heel weinig gezegd: 'dat heb je goed gedaan.' En als het wel gebeurt, is de reactie maar al te vaak: 'Dat hoort toch bij mijn werk?'

Amerikanen zijn wat complimenten betreft de tegenpolen van Nederlanders, zegt de van oorsprong Amerikaanse Wereldomroep-verslaggever Robert Chesal: 'Je hoort eigenlijk pas wat in Nederland als je iets niet goed gedaan hebt. En als je niets hoort, kun ervan uitgaan dat je het goed doet. Maar je hoort het niet expliciet; dat is de heersende cultuur. In Amerika is dat heel anders; daar geeft men makkelijker complimenten.'

Zelfverzekerd volkChesal woont nu bijna 25 jaar in Nederland. Hij is niet ernstig aan zichzelf gaan twijfelen, maar hij moest wel wennen. 'Omdat we zoveel complimenten geven en krijgen, zijn Amerikanen een vrij zelfverzekerd volk.'

Volgens Chesal had hij het gevoel dat hij dingen redelijk goed kon. 'Dus het was niet dat ik al die complimenten zo hard nodig had. Ik heb mijn hele leven complimenten gekregen in Amerika. In Nederland duurde het wel even voordat ik merkte dat die niet werden gegeven.'

Managers van Nederlandse bedrijven zouden er goed aan doen hun werknemers vaker een veer in de hoed te steken, stelt Poortvliet. Bijvoorbeeld om hun personeel vast te kunnen houden als de economie verder aantrekt en als de vergrijzing zorgt voor een krappe arbeidsmarkt.

'Werknemers vinden het plezierig om erkenning te krijgen voor hun inspanningen. De belangrijkste reden waarom ze een punt zetten achter hun baan, is een gebrek aan waardering,' aldus Poortvliet, die zelf een managementfunctie heeft.

StoornisDe samenleving lijkt een soort collectieve psychische stoornis op te lopen door de manier waarop Nederlanders met elkaar omgaan. 'Je kunt zeggen dat de hele samenleving lijdt onder wat men noemt een narcistisch tekort', zei de vooraanstaande socioloog Paul Schnabel onlangs tegen radiostation BNR Nieuwsradio.

'Er is voortdurend behoefte om zelf bevestigd te worden, maar heel weinig behoefte om anderen te bevestigen,' aldus Schnabel over het breed gevoelde gebrek aan wellevendheid in de Nederlandse samenleving. Als oplossing ziet de socioloog dat Nederlanders zelf wat voorkomender en hoffelijker worden. 'Het klinkt banaal, maar dat zijn wel de dingen waar het om gaat.'

ComplimentendagOp zijn manier probeert Poortvliet iets te doen aan de Nederlandse horkerigheid: hij is de initiatiefnemer van de Nationale Complimentdag, die op 1 maart haar 9e editie beleeft onder de motto's 'momentje voor een complimentje' en 'waardeer en krijg meer'.

Bron: Radio Nederland Wereldomroep