Op 30 oktober houdt Mark Mieras een theaterlezing over de noodzaak van kunst. Speciaal voor Sociologie Magazine schreef hij een column.

Muizen hebben geen Shakespeare nodig

In een grot in het zuidwesten van Duitsland ontdekten archeologen uit Tübingen en Oxford in 2012 fluiten van ivoor en been: minstens 40.000 jaar oud. Het idee van de grommende holenmens moest dus iets worden bijgesteld. Midden in de laatste ijstijd zaten deze vroege Europeanen, daar in hun grot vrolijk aan het kampvuur te musiceren met mals wild aan het spit, zo stel ik me voor. In alle tijden en alle gewesten hebben samenlevingen zich met kunst ingelaten. Dat was niet alleen om de tijd te doden. Mensen die theater, concert en musea bezoeken zijn vitaler dan mensen die het niet doen, zo blijkt uit statistisch onderzoek in verschillende landen. Ze hebben ook minder last van angst en depressie, ook als we ze vergelijken binnen hun eigen sociale en economische groep. Dat mensen elkaar nodig hebben om gelukkig te zijn is natuurlijk een open deur, maar de rol van onze culturele gewoonten daarbij is fascinerend. Neurowetenschappers, psychologen, sociologen en geesteswetenschappers kunnen elkaar hierover veel leren. ‘Kunst is een spiegel van het leven’, zegt de Groningse geesteswetenschapper Barend van Heusden. En als je het goed bekijkt is dat ook wat de hersenscanners ons vertellen: de schrijver, de violist, de danser, zij dagen de geest van hun publiek uit om zichzelf te begrijpen. Om betekenis te geven aan de eigen binnenwereld. Of sterker nog: om die binnenwereld te scheppen. Om te leren dansen met zichzelf. Dat is een exclusief menselijke bezigheid. Een kat zul je niet horen klagen dat hij zichzelf niet begrijpt. En een kat heeft dus ook geen Shakespeare of Tolstoj nodig om hem uit te leggen hoe het zit. Mensen wel. Waarom? Dat is een lastige vraag maar als je alles op een rijtje zet dan lijkt het zelfbewustzijn toch beslist geen hedonistische hobby maar een sociaal instrument. De Oxfordse etholoog David McFarland formuleert het vermoeden heel helder. Wie zichzelf kent kan zijn gedrag aan anderen uitleggen. Dat voorkomt veel gedoe en misverstanden. Het schept cohesie en stabiliteit. Goede redenen waarom de mens al minstens 40.000 jaar van kunst geniet.

Schouwburg Almere geeft twee kaartjes weg voor de theaterlezing van Mark Mieras op 30 oktober 2014 om 20.30 uur. Wil jij kans maken op deze twee kaartjes? Stuur dan een email naar:publiciteit@schouwburgalmere.nl.