Jammer genoeg blijft er een kenniskloof tussen hoog- en  laag opgeleiden. Je haalt meer uit het internet als je hoger  opgeleid bent.  Wat betekent het dat een digitale generatie in de maak  is? Het gebruik van andere media en vooral van televisie  neemt af. De gevolgen voor het lezen van boeken zijn  wellicht dramatisch (Verboord & Van Luijt). Maar liefst  90 procent van de leerlingen in het secundair onderwijs  maakt gebruik van websites met boekbesprekingen. Hoe  meer ze die websites gebruiken, hoe meer ze alleen recente  en populaire boeken lezen en hoe meer ze boeken niet  tot het eind uitlezen. Deze leerlingen beleven ook minder  plezier aan het lezen van boeken. Websites met boekbesprekingen  dreigen met andere woorden het eigenlijke  lezen te vervangen.

Op het internet is spelletjes spelen, online gaming, een  populaire bezigheid onder jongeren en oudere jongeren.  Bekende spellen als Second Life en World of Warcraft geven  je een gevoel van totale vrijheid in wie je (virtueel)  bent en wat je (virtueel) doet. Maar dat gevoel is niet geheel  terecht (Aupers). In World of Warcraft bijvoorbeeld,  kun je enkel vooruitgang boeken in het spel als je samenwerkt  in gilden met andere spelers. Die gilden lijken in  heel wat opzichten op een moderne arbeidsorganisatie: er  is een strikte arbeidsdeling, er is een hiërarchische structuur  en je bent verplicht op welbepaalde uren online te  zijn. Kort gezegd, spelen is werken! Je hebt je rol te spelen  en je staat bloot aan ongelijkheid, sociale druk en vervreemding. 

De doe-alles-ober 

In de ‘echte’ arbeidswereld vallen de gevolgen van het  introduceren van nieuwe ICT evenmin te onderschatten.  De arbeidsdeling neemt andere, meer versnipperde vormen  aan (Benders, De Ruijsscher & Schouteten). Je hebt  het vast al meegemaakt op een terras: een ober komt je  bestelling opnemen op een handheld computer (pda), iemand  anders leest die informatie binnen in het café en  maakt je bestelling klaar, de ober (soms weer een andere)  brengt je bestelling en afrekenen doe je misschien bij nog  een ander. Je hoeft niet nostalgisch te verlangen naar een  doe-alles-ober om te zien dat de jobinhoud van obers er  door de komst van handhelds heel anders uitziet.  Het gebruik van e-mail in bedrijven heeft tot slot gevolgen  voor de manier waarop beslissingen worden genomen  (Cambré, De Jong & Goedee). Het is niet langer noodza kelijk om elkaar face-to-face te ontmoeten.

E-mail maakt  het mogelijk om informatie gericht te versturen naar een  select publiek. Je kunt in een e-mail ook een interpretatie  geven van informatie en opinies en dus eigenlijk jouw  interpretatie opdringen aan de ontvanger. De ontvanger  interpreteert echter ook jouw bericht, dus echte overeenstemming  bereiken is lastig. En communicatie via e-mail  zet ook aan tot ‘politiek’ gedrag: je echte bedoeling verbergen  (omdat er geen non-verbale controle mogelijk is),  pas antwoorden wanneer het je goed uitkomt, niet naar  iedereen antwoorden... Kortom, wie denkt dat e-mailverkeer  leidt tot rationele beslissingen, zou wel eens bedrogen  kunnen uitkomen! 

Gemeenschapsgevoel 

De impact van ICT is overigens ook zichtbaar op de Dag  van de Sociologie. Tot niet zo lang geleden was er van  laptops, beamers en powerpointpresentaties nog geen  sprake op de jaarlijkse sociologendag. Maar sociologen  komen natuurlijk ook naar het jaarlijkse congres vanwege  het sociale gebeuren. Het gevoel een gemeenschap te zijn  wordt er versterkt. Daar zorgt de uitreiking van prijzen  voor (zie kader), het toekennen van het erelidmaatschap  van de NSV aan Cor Lammers (zie Facta nummer 2) en  Lammers’ plenaire lezing over ‘Preventieve discriminatie  en de war on terror’. En niet te vergeten: afsluiten doen  sociologen altijd met een borrel!